در قرآن کریم می خوانیم: «و اللائی یئسن من المحیض من نسائکم ان ارتبتم فعدتهن ثلاثه اشهر و اللائی لم یحضن»؛ و از زنان شما آنهایی که از عادت ماهانه مأیوس شده اند، اگر در وضع آنها (از نظر بارداری و عوارض دیگر) شک دارید، عده آنها سه ماه است و زنانی که عادت ماهانه ندیده اند (نیز عده شان سه ماه است) (طلاق/4). در آیه 228 سوره بقره راجع به مدت عده زن آمده است: «و المطلقات یتربصن بانفسهن ثلاثه قروء»؛ و زنان طلاق داده شده تا سه پاکی منتظر بمانند." زنهای مطلقه سه "قرء" که درباره سه قرء، بعضی گفتهاند سه " طهر " یا سه عادت تربص میکنند، یعنی باید سه عادت بعد از طلاق برای اینها پیدا بشود تا عدهشان تمام شود.
ممکن است زنی باشد که از سن حیض گذشته باشد، اصطلاحا به او " یائسه " میگویند. ممکن است زنی باشد که از سن حیض نگذشته است ولی حائض نمیشود.
این هم باز دو جور است، گاهی محل شک است، معلوم نیست که علت حائض نشدنش سن است یا یک بیماری، و گاهی محل شک نیست. زنهایی که حائض نمیشوند ولی قطعا در سن حائض شدن هستند، آنها تکلیفشان این است که به جای سه عادت سه ماه عده نگه دارند.
زنهایی که حائض نمیشوند ولی مورد شک است (در قدیم بالخصوص که شناسنامه نبوده و سن و سالها مشخص نبوده است، گاهی زنی احساس میکرد که عادت نمیشود، ولی نمیدانست که آیا به سن یائس رسیده است یا به علت یک بیماری است، که اینها را معمولا میگویند: " مسترابه " یعنی محل شک) درباره اینها هم قرآن میفرماید سه ماه عده نگه دارند: " «و اللائی یئسن من المحیض من نسائکم ان ارتبتم فعدتهن ثلاثه اشهر»" زنانی که از حیضشدن مأیوساند ولی شما شک دارید که علت حیض نشدن سن است یا علت دیگری دارد، عده اینها سه ماه است، و همچنین زنانی که به علت بیماری اصلا حائض نمیشوند.
زنان حامله تکلیفشان چیست؟ «و اولات الاحمال اجلهن ان یضعن حملهن»؛ و زنان باردار مدتشان این است که وضع حمل کنند. (طلاق/4) کلمه "اولی" به معنی دارنده و صاحب است. " اولوا الامر " یعنی دارندگان امر، والیان امر. " اولات الاحمال " که مونث است یعنی دارندگان حمل. ترجمه فارسیاش همین کلمه " باردار " است. حمل یعنی بار.
در اصطلاح عربی و در اصطلاح فارسی هر دو (شاید در بعضی زبانهای دیگر هم اینجور باشد) شایع این است که به بچهای که در رحم مادر است " بار " میگویند، و لهذا ما هم در زبان فارسی زن حامله را " باردار " میگوییم، و در عربی " حامل " میگویند، " حامله " نمیگویند چون این امر اختصاص به زنها دارد. مثل حائض است که دیگر حائضه نمیگویند، چون مرد حائض نداریم که بگوییم زن حائضه، برای اینکه معلوم بشود که زن است یا مرد.
" « اولات الاحمال »" همان معنای حامل را دارد: صاحبان بار، دارندگان بار، یعنی زنهای حامل. تکلیف عده اینها چیست؟ زن معمولا در مدت حمل عادت نمیشود، استثنائی است که بعضی از زنها عادت بشوند. آیا اینها هم سه ماه عده نگه دارند؟ نه، صاحبان حمل عده طلاقشان وضع حمل است.
اگر ما فرض کنیم که یک روز هم به حملش مانده است، اگر زن طلاق داده بشود، با صرف وضع حمل عدهاش منقضی میشود، و حتی اگر یک لحظه باقی مانده باشد. و اگر ابتدای حملش باشد و تا وقتی که بخواهد وضع حمل کند نه ماه مانده باشد عدهاش این نه ماه است.
عدههایی که در اینجا ذکر میکنیم عده طلاق است. ما یک عده وفات هم داریم که اگر مرد بمیرد زن باید عده نگه دارد. عده وفات چهار ماه و ده روز است " «اربعه اشهر و عشرا»؛ (بقره/234) " که نص آیه قرآن است. چون عده وفات چهار ماه و ده روز است، گاهی اشتباه میشود، بعضی خیال میکنند عده طلاق هم در جایی که سه عادت نیست سه ماه و ده روز است، میگویند عده این زن سه ماه و ده روز است، خیر، ما سه ماه و ده روز نداریم، چهار ماه و ده روز داریم.
در عده وفات، سه ماه داریم در عده بعضی از زنها، و سه عادت داریم در عده بعضی دیگر از زنها. عده وفات اختصاص ندارد، همه زنها، حتی زنی که یائسه واقعی است یعنی سنش از سن عادتشدن و بچهآوردن گذشته است باید عده نگه دارد، درصورتی که در طلاق اگر زن به سن یائسگی برسد اصلا عده ندارد.
حال مسالهای پیش میآید که اگر زنی شوهرش مرد و زن حامله بود، عده زن چقدر است؟ آیا چهار ماه و ده روز است یا وضع حمل است؟ به حسب فقه شیعه که از مسلمات فقه شیعه است و از همان اول حضرت امیر علیهالسلام این مطلب را توضیح دادند زنی که حامل باشد و شوهرش بمیرد، عدهاش "ابعد الاجلین" است، یعنی دورترین مدتها، یعنی از این چهار ماه و ده روز و مدت حمل، هر کدام دورتر باشد عدهاش همان است. اگر زن تازه حامله شده است و شوهرش مرد، نه ماه بعد میخواهد بزاید، مدتش آن نه ماه است. اگر زن وضع حملش قریب است، مثلا یک روز دیگر خواهد زایید، باید عده چهار ماه و ده روز را نگه دارد.
برگرفته از موسسه فرهنگی جام طهور
نظرات شما عزیزان:
: مرتبه
تبادل لینک هوشمند 
آمار
وب سایت:
